Σας ευχαριστώ για την πρόσκληση να μιλήσω για ένα τόσο ενδιαφέρον θέμα, αλλά και να είμαι μέρος ενός πάνελ τόσο υψηλού επιπέδου.
Προσωπικά θα ήθελα να σταθώ σε μια σημαντική διάσταση της ηθικής τραπεζικής. Και συγκεκριμένα τον ρόλο που μπορεί να παίξει σε αυτό που ονομάζουμε, με την ευρεία έννοια, κοινωνική οικονομία. Έναν χώρο που, σε αντίθεση με πολλά μέρη της Ευρώπης, όχι απλά δεν έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα στη χώρα μας, αλλά δεν έχει συχνά καν θέση στον δημόσιο διάλογο.
Ένα μεγάλο λάθος που συχνά γίνεται, κατά τη γνώμη μου, στο πώς προσεγγίζουμε τον χώρο της κοινωνικής οικονομίας είναι ότι το βλέπουμε σαν έναν χώρο που κινείται κάπου μεταξύ της φιλανθρωπίας και της επιδοματικής πολιτικής. Όχι ότι αυτό είναι κάτι εξ ορισμού αρνητικό. Αλλά είναι κάτι που αδικεί, θεωρώ, την προοπτική που έχει αυτό το κομμάτι της οικονομίας.
Διότι με το να βλέπουμε τη στήριξη τέτοιου είδους επιχειρήσεων μόνο σε όρους κάποιας επιδότησης που αραιά και πού δίνεται, είναι σαν να λέμε ότι αυτές οι προσπάθειες έχουν ένα πολύ χαμηλό ταβάνι. Και κατ’ επέκταση περιορίζουμε τη θετική επίδραση που μπορούν να έχουν στην οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον.
Λέμε δηλαδή ότι “εντάξει, ωραίο είναι αυτό που κάνουν αυτοί εδώ αλλά δεν θα μπορέσουν ποτέ να γίνουν σοβαρή επιχείρηση, οπότε ας τους δώσουμε, στην καλύτερη, μια επιδότηση για να μπορέσουν ίσα-ίσα να επιβιώσουν”.
Προσωπικά αυτό που έχω δει σε πολλές περιπτώσεις είναι ότι το εμπόδιο στην ανάπτυξη πρωτοβουλιών με κοινωνική διάσταση δεν ήταν, όπως θα περίμενε ενδεχομένως κάποιος, ότι δεν ήταν από τη φύση τους οικονομικά βιώσιμες. Σε πολλές περιπτώσεις το πρόβλημα ήταν ότι απλά δεν υπήρχε πρόσβαση σε στοιχειώδη χρηματοδότηση. Αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους, ένας εκ των οποίων είναι ότι οι παραδοσιακές τράπεζες δεν έχουν καμία εξοικείωση με τέτοιες δραστηριότητες.
Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν είναι σημαντική η ανάπτυξη της ηθικής τραπεζικής, η οποία -σε συνδυασμό με εργαλεία εγγυοδοσίας που μπορούν να διαμορφωθούν με ευρωπαϊκούς πόρους– θα μπορούν να προσφέρουν πρόσβαση στη χρηματοδότηση που χρειάζονται τέτοιου είδους εγχειρήματα στα πρώτα τους βήματα.
Προς αυτή την κατεύθυνση είναι πολύτιμη και η ανάπτυξη του οικοσυστήματος microfinancing η οποία επιτέλους έχει ξεκινήσει στη χώρα μας. Σε συνάντηση μάλιστα με τον πρώτο φορέα που ξεκίνησε να δίνει τέτοια δάνεια στην Ελλάδα, το εντυπωσιακό στοιχείο που άκουσα ήταν το πόσο χαμηλό ποσοστό εξ αυτών ήταν ‘κόκκινα’. Αυτό, μου εξήγησαν, ήταν προϊόν του γεγονότος ότι είχαν αναπτύξει μια ολοκληρωμένη σχέση με τις επιχειρήσεις που δανειοδοτούσαν.
Και αυτό είναι μια βασική πτυχή του έργου που προσφέρει η ηθική τραπεζική. Οι σχέσεις που αναπτύσσει σε τοπικό και συχνό προσωπικό επίπεδο. Φαντάζομαι ότι δεν είναι τυχαίο πως οι δύο ελληνικές τράπεζες που αποτελούν μέλη της FEBEA είναι συνεταιριστικές τράπεζες.
Η ανάπτυξη λοιπόν της ηθικής τραπεζικής στην Ελλάδα θα μου επιτρέψετε να πω ότι ικανοποιεί μια ανάγκη επαναπροσδιορισμού του ρόλου του τραπεζικού συστήματος στη στήριξη του παραγωγικού μοντέλου της χώρας.
Διότι η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας του τραπεζικού συστήματος, για τον οποία τόσο συχνά ακούμε, δεν είναι αυτοσκοπός. Είναι το μέσο για την υποστήριξη ενός βιώσιμου μοντέλου ανάπτυξης για τη χώρα μας.
Έχουμε ανάγκη από τράπεζες που γνωρίζουν τις τοπικές ανάγκες, αλλά είναι και ανοιχτές απέναντι σε είδη επιχειρηματικής δραστηριότητας που μπορεί να ξεφεύγουν από την πεπατημένη, όμως προσφέρουν σημαντική προστιθέμενη αξία όχι μόνο σε οικονομικούς, αλλά και σε κοινωνικούς όρους.
Σε αυτό το πλαίσιο είναι, λοιπόν, προφανώς σημαντική η σημερινή συζήτηση, και ανυπομονώ να ακούσω τα ενδιαφέροντα που είμαι σίγουρος ότι θα ειπωθούν.